مرقد عباس بن مرداس سلمیمرقد عباس بن مرداس، از صحابه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، در جنوب شهر ابوالخصیب در هجده کیلومتری جنوب بصره در کشور عراق قرار دارد. مزار دیگری در شهر موصل برای این صحابه منسوب است. ۱ - معرفی اجمالیعباس بن مرداس سُلَمی، از تیره بنی‌جمح بن عَمرو است و کنیه‌اش را ابوالفضل و به قولی، ابوالهیثم گفته‌اند. او پیش از فتح مکه، اسلام آورد. ۲ - موقعیتمرقد عباس بن مرداس، از صحابه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم)، در منطقه کاووس (قاووس)، جنوب روستای فیاضی، در جنوب شهر ابوالخصیب (واقع در هجده کیلومتری جنوب بصره)، قرار دارد. [۲]
باش‌اعيان عباسی، عبدالقادر، موسوعة تاریخ البصره، ج۱، ص۳۵۳.
[۳]
سامرائی، ابراهیم، تاریخ مساجد البصره، ص۱۷۱.
۳ - مزار منسوب در موصلزیارتگاهی، در سوق الصاغه (بازار رنگرزان) شهر موصل قرار دارد و نزد اهالی، به مزار «عباس المستعجل» شناخته می‌شود. [۴]
دیوه‌جی، سعید، الموصل فی العهد الاتابکی، ص۱۷۰.
داخل مزار، قبری وجود دارد که اهالی، آن را مدفن عباس بن مرداس، از صحابه پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌دانند، با این حال، این انتساب نمی‌تواند درست باشد؛ زیرا می‌دانیم که نامبرده در بصره از دنیا رفته است و مزاری نیز منسوب به وی، در همانجا وجود دارد.از سوی دیگر، در این زیارتگاه، کتیبه‌ای وجود داشته که بیشتر آن، از بین رفته است و بر بخش باقی‌مانده آن، عبارت «... العباس بن علی جددت عمارته فی سنة ۴۰۵ ه»، به چشم می‌خورد. [۵]
دیوه‌جی، سعید، الموصل فی العهد الاتابکی، ص۱۷۰.
گویا به اعتبار وجود این کتیبه، عادل الحسنی، این مزار را قبر یکی از نوادگان حضرت عباس (علیه‌السّلام) دانسته است، [۶]
حسنی، عادل، دلیل العتبات والمراقد فی العراق، ص۱۹۸.
اما به عقیده نگارندگان، نمی‌توانیم تنها به استناد متن باقی‌مانده از این کتیبه، به یقین، از چنین نظریه‌ای سخن بگوییم.۴ - پانویس
۵ - منبعزیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مرقد عباس بن مرداس سلمی» ج۲، ص۲۰۸. زیارتگاههای عراق، محمدمهدی فقیه بحرالعلوم، برگرفته از مقاله «مزار عباس بن مرداس»، ج۲، ص۳۹۴. |